Diversiteit is niet een streven, het is een gegeven. In onze wereld bestaat nou eenmaal veel diversiteit. Of het nu gaat om culturele achtergronden, gender, leeftijd of neurodiversiteit – diversiteit is overal om ons heen. En dat betekent dat we onszelf niet de vraag moeten stellen of we achter diversiteit staan; we moeten onszelf de vraag stellen hoe we met diversiteit willen om gaan.

“Maar ineens is iedereen divers!”

De uitdrukking “maar ineens is iedereen divers” is waarschijnlijk een uitspraak die je weleens hebt gehoord. Laten we eens stilstaan bij wat er achter deze opmerking schuilgaat en waarom dit een misvatting is. Het idee dat een persoon “divers” kan zijn, klopt namelijk niet. Diversiteit is geen eigenschap die een individu bezit; het is geen persoonlijk kenmerk zoals ‘vriendelijk’ of ‘intelligent’. Diversiteit draait om het geheel van verschillen tussen mensen, dat kun je in je eentje dus niet zijn.

Wanneer mensen zeggen dat iemand “divers” is, bedoelen ze vaak dat diegene afwijkt van een bepaalde norm of verwachting. Die norm is in veel samenlevingen vaak onuitgesproken en kan impliceren dat er een bepaalde standaard of meerderheidsgroep bestaat, zoals een specifieke etniciteit, gender, of cultuur. Iemand wordt dan als “divers” gezien omdat ze bijvoorbeeld niet aan dat standaardbeeld voldoen. Maar, strikt genomen, is dat niet diversiteit. Diversiteit ontstaat pas als verschillende mensen met unieke achtergronden en ervaringen samenkomen.

That being said.

De wereld wordt wel steeds diverser en lijkt tegelijkertijd diverser te worden. Dit komt door twee belangrijke ontwikkelingen. Enerzijds wordt de wereld daadwerkelijk diverser door krachten zoals globalisering en migratie. Anderzijds wordt de wereld zichtbaarder divers door toegenomen erkenning en acceptatie van verschillende identiteiten en achtergronden.

De wereld wordt daadwerkelijk diverser

De wereld wordt daadwerkelijk diverser door enkele grote, structurele veranderingen. Globalisering is hier een belangrijk onderdeel van. Door internationale handel, reizen en migratie komen verschillende culturen, talen en tradities steeds dichter bij elkaar. Dit zie je bijvoorbeeld terug in stedelijke gebieden waar diverse gemeenschappen naast elkaar leven, met winkels, restaurants en festivals die hun culturele achtergronden representeren. Ook op scholen en werkplekken wordt deze culturele diversiteit steeds zichtbaarder, met klaslokalen en teams waarin meerdere talen gesproken worden en uiteenlopende perspectieven worden ingebracht.

Daarnaast zien we door vergrijzing steeds meer generaties naast elkaar leven en werken. De levensverwachting blijft stijgen, waardoor oudere generaties langer actief blijven. In combinatie met een groeiende groep jonge mensen betekent dit dat verschillende generaties elkaar dagelijks tegenkomen, zowel op de werkvloer als in het sociale leven. Dit zorgt voor een diversiteit aan ervaringen en zienswijzen, wat onze samenleving in zekere zin rijker maakt.

Ook urbanisatie is een belangrijke drijfveer achter diversiteit. Steden trekken mensen aan vanuit verschillende delen van het land en de wereld. In deze stedelijke gebieden komen mensen van uiteenlopende achtergronden samen voor werk, studie en betere voorzieningen. Hierdoor ontstaan multiculturele buurten en gemeenschappen waarin de verscheidenheid aan talen, eetgewoonten en tradities zichtbaar en voelbaar is.

De wereld wordt zichtbaarder divers

Hoewel diversiteit altijd aanwezig is geweest, wordt deze steeds zichtbaarder naarmate taboes afnemen en acceptatie toeneemt. Neem bijvoorbeeld seksuele en genderdiversiteit: het aantal mensen dat zich identificeert als LGBTQIA+ is waarschijnlijk niet significant veranderd, maar de groeiende acceptatie maakt het veiliger voor mensen om openlijk voor hun identiteit uit te komen. Onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) toont aan dat de acceptatie van homoseksualiteit in Nederland de afgelopen jaren is toegenomen, waardoor meer mensen zich vrij voelen om zichzelf te zijn.

Een vergelijkbare trend is zichtbaar bij neurodiversiteit, zoals autisme. In het verleden werd autisme vaak alleen herkend bij mensen met zeer duidelijke kenmerken, zoals afgebeeld in films als “Rain Man”. Met de komst van de DSM-5, een handboek voor de diagnose van psychische aandoeningen, is autisme echter erkend als een breed spectrum. Daardoor herkennen we nu ook vormen van autisme die vroeger misschien over het hoofd werden gezien. Dit heeft ervoor gezorgd dat meer mensen een diagnose krijgen die hen helpt zichzelf beter te begrijpen, zonder dat het aantal autistische mensen per se is toegenomen.

Deze toegenomen zichtbaarheid van diversiteit is niet zozeer het gevolg van nieuwe vormen van diversiteit, maar van een groeiende erkenning van wat er altijd al is geweest.

Diversiteit vraagt om inclusie

De wereld is dus zowel daadwerkelijk diverser geworden als diverser gaan lijken. Globalisering, migratie, vergrijzing en urbanisatie zorgen ervoor dat we steeds meer verschillen tussen mensen zien. Deze toename aan zichtbare diversiteit vraagt ons om na te denken over hoe we met deze verschillen omgaan en hoe we ruimte maken voor iedereen.

Tegelijkertijd moeten we beseffen dat diversiteit altijd al bestond. Wat nu meer zichtbaar is, is niet per se nieuw; veel identiteiten, zoals seksuele oriëntaties en vormen van neurodiversiteit, waren er altijd al, maar bleven vaak verborgen door sociale taboes en stigma’s. Door de toenemende acceptatie kunnen mensen nu vaker openlijk zichzelf zijn. De zichtbaarheid van diversiteit groeit omdat we meer bereid zijn om te zien wat er altijd al was.

Maar om te voorkomen dat we terugvallen in oude patronen, moeten we actief blijven werken aan inclusie. Wat nu minder taboe is, kan in een veranderende maatschappij opnieuw onder druk komen te staan. Diversiteit heeft ruimte en bescherming nodig om zich te uiten. Het vraagt dat we niet alleen erkennen dat diversiteit een gegeven is, maar dat we ons blijven inzetten voor een samenleving waarin deze diversiteit ook werkelijk kan bestaan en bloeien. Inclusie is daarmee niet iets eenmaligs, maar een voortdurende verantwoordelijkheid.